Evlenen kadınlar için AYM’nin eşitliğe aykırı bulduğu soyadı kanunu değişti
Türk Medeni Kanunu’nun “evlenen kadının kocasının soyadını alacağı” hükmünü iptal eden Anayasa Mahkemesinin kararı bugün yürürlüğe giriyor. TBMM tarafından verilen 9 aylık sürenin 28 Ocak’ta dolmasıyla beraber kadınlar isterlerse bugünden itibaren dava açmadan sadece kendi soyadını taşıyabilecek.
Anayasa Mahkemesi, 22 Şubat 2023’te Türk Medeni Kanunu’nun 187’nci maddesinde yer alan “evlenen kadının kocasının soyadını alacağı ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadının önünde önceki soyadını da kullanabileceği, kadının evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra tek başına kullanamayacağını” öngören birinci cümleyi iptal etmiş ve TBMM tarafından “kadın erkek eşitliğine uygun yeni bir düzenleme” yapılması için 9 ay süre tanımıştı.
“CİNSİYETLER ARASI EŞİTSİZLİKTİR”
Anayasa Mahkemesinin iptal kararında, şu ifadelere yer verilmişti:
“Erkek, evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra da tek başına kullanabildiği halde kuralla kadının evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra ancak kocasının soyadının önünde kullanabileceği öngörüldüğünden karşılaştırmaya müsait şekilde benzer durumda olan eşler arasında cinsiyet temelinde farklı muamelenin yapıldığı açıktır.”
“EŞİTLİK İHLAL ETTİĞİ SONUCUNA ULAŞILMIŞTIR”
Nüfus kayıtlarındaki karışıklığın önlenmesi ve soy bağının sağlıklı bir şekilde tespit edilmesinde kamu yararı bulunduğu ancak nüfus kayıtlarının düzeni sağlama amacının, kuralla öngörülen farklı muamelenin makul nedeni olarak kabul edilemeyeceği anlatılan kararda ayrıca şu ifadelerde paylaşıldı:
“Ayrıca kadının evlendikten sonra kocasının soyadını almasının ailenin ortak bir soyadına sahip olmasını mümkün kılan tek seçenek olmadığı açıktır. Bu bağlamda eşlere içlerinden birinin soyadını veya bunun dışında bir adı ortak soyadı olarak belirleme imkanının tanınması ya da ortak soyadının eşlerin evlenmeden önceki soyadlarının birleşimden oluşacağının öngörülmesi de mümkündür. Evlenmeden önceki soyadının evlendikten sonra da tek başına kullanılması bağlamında kadın ve erkek arasında kuralla öngörülen farklı muamelenin eşitlik ilkesini ihlal ettiği sonucuna ulaşılmıştır.”
DAVA AÇMAYA GEREK KALMAYACAK
Kadınların bekarlık soyadlarını ancak eşlerinin soyadlarının önüne alarak kullanabildiği maddede değişikliğe gidilmesiyle birlikte verilen 9 aylık süre 28 Ocak 2024’te doldu. TBMM bu sürede gerekli yasal düzenlemeyi yaptı ve evli kadınlar iptal kararına aksi yönde bir düzenleme yapılmazsa, bugünden itibaren dava açmadan sadece bekarlık soyadlarını alabilecekler. Kadınların evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacakları yazılı başvuru ise kabul görecek. İptal kararı yürürlüğe girdiği için bugün nikah masasına oturan bir kadın evlendirme memuruna “Ben sadece bekarlık soyadımı kullanmak istiyorum” şeklinde istekte bulunabilir. Yeni yargı paketiyle de AYM’nin iptal kararı çerçevesinde değişiklik yapılırsa, kadınlara evlendikten sonra dava açmasına gerek kalmadan kendi talepleriyle sadece bekarlık soyadlarını kullanma hakkı tanınacak
