Türkiye’nin ilk ralli pilotu Samiye Hanım’ın eşsiz başarıları ortalığı karıştırdı!

Aslında kemençe öğretmeni olan Samiye Cahid Morkaya, Turing Kulüp’ün düzenlediği yarışlara katılarak 1930 ve 1931 yıllarında dereceye girmiştir. İlk şampiyonluğu ise 1932’de İstinye – Zincirlikuyu arasındaki 9,5 kilometrelik parkurda düzenlenmiş olan rallide kazanmıştır. Samiye Hanım’ın bu başarısı erkekler cephesinde kıskançlıkla karşılanmış ve ortalığı karıştırmış. Olay mahkemeye taşınmış. İşte detaylar…

1920’lerin sonu ve 30’lu yıllar Türkiye’de otomobil yarışlarının ortaya çıktığı ve geliştiği yıllardı. O dönemde otomobillere ilgi duyanlar sadece erkekler değildi, aralarında yarış tutkunu bir kadın da vardı: Samiye Cahid Morkaya. Samiye Hanım, 1930 ve 31 yıllarında Turing Kulüp’ün düzenlediği yarışlarda derece yapınca ertesi sene, yani 1932’de Türkiye’nin düzenlediği ilk resmi otomobil yarışına da katıldı. İstinye-Zincirlikuyu arasındaki parkurda yarışan tek kadın olduğu için kadınlar kategorisinin doğrudan şampiyonu olmuş ve erkekler kategorisinde de 4. olmuştu. Bir sonraki yıl tekrar yarışa katılan Samiye Hanım, bu sefer 1. sırada yer aldı. Ancak Samiye Hanım’ın başarısı olayları alevlendirdi; yarışın ikincisi Vehbi Bey ve Samiye Hanım soluğu mahkemede aldı.

İLK YARIŞ İLK HEYECAN

İlk kez 1927 yılında Şoförler Odası tarafından düzenlenen gayriresmî otomobil yarışı büyük ilgiyle karşılanmıştı. Seyirciler heyecanla yarış boyunca tempo tutmuşlardı. Beraberindeki süreçte 1932 yılından itibaren resmi yarışlar düzenlenmeye başladı. İlk resmi otomobil yarışı 17 Haziran 1932 yılında Turing Kulüp ve Milliyet Gazetesi ortaklığıyla gerçekleştirildi. Bu yarışa kadın amatörler kategorisinden sadece 35 yaşında olan kemençe sanatçısı ve müzik öğretmeni Samiye Cahid Morkaya katıldı. Kategoride yarışan tek isim olduğu için doğrudan birinci oldu. Sürücü ehliyetine sahip ilk kadınlardan biri olan Samiye Hanım, yarışlara olan tutkusuyla biliniyordu. Doğrudan şampiyonluk elde eden Samiye Hanım, bu durumu kabullenemedi. Uzun zamandır yarışa hazırlandığı için gerçek bir şampiyonluk peşindeydi. Bu nedenle hakem heyetine başvurdu ve erkek amatörler arasında yarışmayı talep etti. Talebi kabul edilince 10 erkek rakibe karşı, yarışmayı dördüncü sırada tamamladı. Samiye Hanım’ın yardımcı pilot koltuğunda ise yarış tutkusunu destekleyen kocası, gazeteci yazar Burhan Cahit oturuyordu.

İLK KADIN RALLİ ŞAMPİYONU SAMİYE HANIM’IN MÜCADELE DOLU HİKAYESİ

Ertesi yıl Turing Kulüp ve Milliyet Gazetesi birlikteliğiyle ikinci resmi yarış düzenlendi. 23 Haziran 1933’te gerçekleşen yarışa yine tek katılan kadın Samiye Hanım olunca, hakem kararıyla bir kez daha erkekler kategorisinde yarışmasına izin verildi.

Bu yarışta Samiye Hanım, 9 erkek rakibine karşı 9 km’lik mesafeyi 5.40 dakikada tamamlayarak birinci oldu. Yarışmada kendisine 17 saniye fark atarak ikinciliğe düşen Sait Paşazade Vehbi Bey, bunu sindiremedi ve mahkemeye başvurdu.

Vehbi Bey önce Turing Kulübe başvurarak birinciliğin kendisine verilmesini istemiş. Kulüp sonuçları iptal etmeyince mahkemeye başvurmuş. Vehbi Bey’in mahkemeye başvurması haberi yarıştan yaklaşık bir ay sonra gazetelerden duyuldu. Buna göre Vehbi Bey, yarışa başka kadının katılmamasının Samiye Hanım’ı ilgilendirmediğini ve erkekler kategorisinde kendisinin birinci olduğunu savunuyordu. Dahası, yarışı düzenleyenlerden biri olan Milliyet Gazetesi kadınların ayrı bir kategoride yarışacağını yarışma şartnamesini açıkça beyan etmişti. Eğer şartlar değiştiyse bunun da gazetede ilan edilmesi gerekirdi. Bu nedenle Vehbi Bey, birinciliğin kendisine verilmesi için hem Samiye Hanım’a hem de şartnameye uygun davranılmadığı için Milliyet Gazetesi’ne 250 lira tazminat davası açtı.

VEHBİ BEY ŞAMPİYONLUĞU SAMİYE HANIMDAN ALMADA ISRARCI AMA SAMİYE HANIM’IN HİÇ NİYETİ YOK!

Vehbi Bey, iddialarını daha da ileriye taşıdı ve Samiye Hanım’ın kocası Burhan Cahit hakkında da suç duyurusunda bulundu. Gerekçesi ise Burhan Bey’in eşinin Bursa’da olduğu yalanını söyleyip mahkeme celbini birkaç kez geri çevirmesi. İddiaya göre, Burhan Bey celbi götüren adliye mübaşirine eşinin evde olmadığını söylerken manav bunu işitmiş ve “Eşinize az önce patlıcan verdim, kendisi Bursa’da değil, evde” demiş.

İlk duruşmadan sonra Samiye Hanım, Vehbi Bey’le teke tek yarışmak için Turing Kulüp’e başvurdu. Taraflar gazeteler aracılığıyla atışıp duruyordu. Samiye Hanım gazeteye verdiği demeçte geçen sene de erkekler kategorisinde yarışarak dördüncü olduğunu ama o zaman kimsenin sorun etmediğini söyleyerek “Geçen sene de aynı şey oldu, o zaman neden itiraz gelmedi?” diye sordu. Samiye Hanım’ın dördüncü olduğu o yarışta Vehbi Bey ikinci olmuştu.

Vehbi Bey’den yanıt gecikmedi. Yine gazeteler aracılığıyla yarışı kabul ettiğini bildirdi ancak bir şartı vardı: Samiye Hanım’ın aracı kendisininkinden çok daha ağır olduğu için aracı hafifletmek için karoseri çıkarmasını istedi.

Bu sırada mahkemenin ikinci duruşması yapıldı. Duruşmada Turing Kulübü’nün yetkisi dışında bir şey yapmadığı ve dolayısıyla Samiye Hanım’ın birinciliğinin korunmasına karar verildi.

Vehbi Bey ise hatayı yapanın hakem heyeti olmadığını, şartnameyi ilan etmeyerek Milliyet Gazetesi olduğunu ve dolayısıyla davayı gazeteye açtığını belirtti.

Samiye Hanım’ın avukatı ise Vehbi Bey’in meselesinin kulüp ve gazete arasında olduğunu, Samiye Hanım’ın birinciliğiyle ilgisi olmadığını ifade etti.

Bu duruşmada birincilik kupasının maddi değerinin belirlenip Vehbi Bey’e verilmesi konuşulsa da Vehbi Bey buna itiraz ederek, mutlaka değer tespiti gerekiyorsa 10 lira gibi sembolik bir miktar belirlenmesini istedi. Böylece mahkeme kupaya 10 liralık sembolik bir değer belirledi.

MAHKEME İKİ TARAFI DA MEMNUN ETTİ

Davanın son duruşması 31 Ağustos 1933’te yapıldı. Bu duruşmada Samiye Hanım’ın birinciliğine dokunulmamasına ama Vehbi Bey’e de Milliyet Gazetesi tarafından erkek amatörler kategorisi kupasının ya da belirlenen 10 liralık değerin verilmesine karar verdi. Mahkeme, şartnameyi yayınlamayan gazetenin hatalı olduğuna karar verse de Vehbi Bey’in talep etiği 250 liralık tazminatı reddetti.

Bir sonraki yıl, 1934 yılındaki yarışlara Vehbi Bey katılmadı ve Samiye Hanım yine kendi rekorunu kırdı. Ancak bu sefer yine olay çıkmasın diye heyet Samiye Hanım’ın erkekler kategorisinde yarışmasına izin vermedi. Kendi kategorisinde yalnız olan Samiye Hanım, kendi kişisel rekorunu kırarak yarışı 21 saniye daha kısa sürede tamamladı.

FECİ KAZA! KURTULMASI MUCİZEYDİ

1935’te tekrar yarışlara katılan Samiye Hanım, bunun son yarışı olduğundan habersizdi. Yine tek kadın olarak yarıştı ve kendi rekorunu kırmaya çalıştı. Bu sefer, her yarışta yardımcı pilotluğunu yapan kocası Burhan Bey yanında yoktu. Çok kilo aldığı için, bu yarışta ona Ali Bey eşlik etti. Yarışın bitmesine 800 metre kala yol kenarındaki ağaca çarpan Samiye Hanım araçla birlikte yuvarlandı. Araç öyle kötü bir hale gelmişti ki Samiye Hanım ve Ali Bey’in araçtan çıkabilmesi bile mucize olarak değerlendirildi.

Ali Bey hafif yaralanmıştı ve bir süre hastanede tedavi görüp çıktı ancak Samiye Hanım bir dizi operasyon geçirmek durumunda kaldı. Samiye Hanım’ın sol kolunda ciddi kırıklar oluşmuştu. Sakatlığı nedeniyle bir süre ne araç kullanabildi ne de kemençe çalabildi. Ancak kazadan bir yıl sonra tekrar araba kullanmaya başlayabildi.

Samiye Hanım 1972’de vefat etti.